ماه رمضان، ماه ضيافت روحاني

ويژگي برجسته اي كه در فضاي اين ماه با فضيلت جلوه گر است، وجود زمينه ها و ظرفيت هايي است كه براي ميهماني خداي سبحان فراهم آمده اند، آنگونه كه پيامبر خدا صلي الله عليه و آله در توصيف اين ويژگي فرمود:

«ماه رمضان، ماهي است كه در آن به ميهماني خدا دعوت گشته و از اهل كرامت خدا قرار داده شده ايد».

نكته ي مهم و قابل تأمّل اين كه خداوند سبحان ميهماني ماه رمضان را براي پذيرايي از جسم دوستانش فراهم نساخته است چرا كه بدن هاي آنان مثل همگان، در ضيافت هميشگي خدايند.

اديم زمين، سفره ي عام اوست (اديم: سفره)

چه دشمن بر اين خوان يغما چه دوست(بوستان سعدي، صفحه 3)

اين در حالي است كه اغلب دشمنان خدا از اين سفره ي گسترده، بيش از ديگران بهره مي برند و نتيجتاً ارزش پذيرايي از جسم هرگز به پاي تأمين نيازهاي معنوي نمي رسد.

عالمِِ اهل دلي در اين باره چه زيبا نوشته است:

بدان! اين ميهماني، پذيرايي از جسم نيست و بدنِ تو، به اين ميهماني دعوت نشده است ـ ، چرا كه تو در ماه رمضان، در همان خانه اي ساكن هستي كه در ماه شعبان ساكن بودي و غذاي تو، همان نان و آبگوشتي است كه در ماه هاي ديگر سال مي خوردي، [با اين تفاوت كه] در روزهاي اين ماه، از خوردن آن منع شده اي ـ بلكه «روح» توست كه ميهمان اين ضيافت است و به منزل و غذايي ديگر دعوت شده است كه«روحاني»وهماهنگ با«روح» است.

دعوت به ماه رمضان،دعوت به«بهشت»است و غذاهاي اين ميهماني نيز از نوع غذاهاي بهشتي است. هر دو، ميهمان خانه ي خدايند؛ ليكن نام ميهمان سرا در اين جا «ماه رمضان» است و نامش در آنجا «غرفه هاي بهشتي». اينجا «غيب» است و نهان و آن جا «مشهود» است و عيان؛ اين جا تسبيح و تهليل است و آن جا چشمه ي سلسبيل، اين جا نعمت هاي پوشيده و اندوخته هستند و آن جا (ميوه هاي انتخاب شده * و گوشت پرنده ي بريان شده و مورد علاقه) ...(واقعه،20 و 21)(الرسالڑ المجديّه/شيخ رضا اصفهاني فرزند برومند مرحوم كمپاني)

آداب ورود به ميهماني بزرگ الهي

ناگفته نماند براي كسب آمادگي جهت استفاده ي شايسته از اين فرصت ممتاز معنوي بايد به آدابي چند مؤدّب بود؛ مهمترين آدابي كه رعايت آنها شرط ضروري براي بهره برداري انسان از ضيافت الهي به منظور تجديد حيات معنوي و رسيدن به تكامل روحي است از اين قرار است:

الف: پرهيز از حرام هاي خدا

نخستين نكته اي كه يك مسلمان روزه دار بايد به آن توجّه داشته باشد اجتناب از كارهايي است كه حق تعالي آنها را حرام اعلام فرموده است، به اين حديث جالب از رسول خدا صلي الله عليه و آله توجّه فرماييد كه فرمودند:

«هركس اعضايش(چشم وگوش وزبان ودست وپايش ...) ازحرام هاي من روزه دار نباشد، نيازي نيست كه به خاطر من، خوراك و نوشيدني اش را ترك كند» (كنزالعمّال:8/508/23867)

دراين حديث شريف حضرت رسول صلي الله عليه و آله به اين حقيقت اشاره دارند كه روزه داري كه اعضاي بدنش مراعات حرمت هاي الهي را ننمايد، صرف بسته بودن دهانش از خوردن و آشاميدن اثر چنداني براي كمال معنوي او ندارد.

و از امام باقر عليه السلام نقل است كه: پيامبر خدا صلي الله عليه و آله به جابربن عبدالله انصاري فرمود:

«اي جابر! اين، ماه رمضان است. هركس روزش را روزه بدارد و بخشي از شبش را به عبادت برخيزد و شكم و شهوتش را پاك نگه دارد و زبانش را حفظ كند، از گناهانش بيرون مي رود، آنگونه كه از اين ماه بيرون مي شود». جابر گفت: اي پيامبر خدا! اين سخن، چه نيكوست! پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود:«اي جابر!ولي اين شرط ها چه سخت است!»( كافي: 4/87/2)

در اين حديث هم مي بينيم كه شرط روزه دار كامل بودن از نظر پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله به رعايت تقواي دامن و حفظ چشم و زبان از ارتكاب گناه بستگي دارد كه البته بنا به فرموده ي آن حضرت كار بسيار مشكل و دشواري است، خصوصاً در اين شرايط زماني كه بي پروايي كاملاً مشهود است و هيچ حيا و ابايي وجود ندارد.

و از امام اميرالمؤمنين علي عليه السلام هم نقل است كه در حديث معراج خداي متعال به رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود:

«... اي احمد! هيچ عبادتي نزد من، محبوبتر از سكوت و روزه نيست. پس، هر كه روزه بدارد، ولي زبانش را نگه ندارد، همچون كسي است كه به عبادت، ايستاده، امّا در نمازش قرائت ندارد. پس به او پاداش ايستادن به نماز را مي دهم؛ امّا پاداش عبادتگران را به او نخواهم داد».(ارشاد القلوب: 205)

نكته ي قابل توجّه در اين حديث معراجيّه عنايت به اين مطلب است كه بيشترين صدمه اي كه انسان از نظر معنوي به او وارد مي شود رها بودن زبان اوست و براي اينكه اهميّت اين مطلب بيشتر براي ما روشن شود بهتر است يكبار ديگر اين حديث شريف را مروركنيم.

و ازنظرامام صادق عليه السلام هم روزه دارواقعي كسي است كه رعايت حقوق ديگران را بنمايد، ازجمله زن حقّ شوهر خود را و اولاد حقّ پدر و مادر خود را رعايت نمايند، در غير اين صورت روزه شان اثر كمالي نخواهد داشت.(بحارالأنوار: 96/295/25)

ب: پرهيز از غيبت كردن

و ديگرنكته اي كه شايسته است انسان مؤمن روزه دارتوجّه خاص به آن داشته باشدپرهيزازبدگويي درغياب برادران و خواهران مسلمان است ويا اينكه سخني ازكسي بشنودوهمان راويا بيشتر از آن را براي ديگري بازگو كند و خلاصه فتنه اي به پا كند.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آله ـ خطاب به علي عليه السلام ـ فرمود: اي علي! از غيبت و سخن چيني بپرهيز؛ چرا كه غيبت، روزه را مي شكند و سخن چيني، عذاب قبر مي آورد. (بحارالأنوار: 77/67/6)

سزاوار است به اين حديث شريف بيشترفكركنيم و به خاطر ارضاي هوس هاي نفساني خود آبروي كسي را نريزيم و با حيثيت دوستان و بستگان خود بازي نكنيم و اين هشدار پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله را جدّي بگيريم كه فرمود:

[هركس درباره ي مردوزن مسلماني غيبت كند، خداوندتا چهل شبانه روز، نماز و روزه اش را نمي پذيرد، مگر آنكه آن شخص از وي درگذرد و او را حلال كند].(بحارالأنوار: 75/258/53)

ج: پرهيز از دشنام دادن

يكي ديگر از مراقبت هاي جدّي هر مسلمان روزه دار در ماه مبارك رمضان اجتناب از بدزباني و دشنام گويي است.

از امام صادق عليه السلام نقل است كه پدرم فرمود: «پيامبر خدا صلي الله عليه و آله شنيد كه زني روزه دار، كنيز خود را دشنام مي دهد. پس، غذايي طلب كرد و به او گفت: «بخور».

زن گفت: من روزه ام، اي پيامبر خدا!

فرمود:«چگونه روزه اي، كه كنيزت را دشنام دادي؟! روزه تنها نخوردن غذا و ننوشيدن نيست وهماناخداوند،روزه راحجابي دربرابر كار و سخن زشت قرار داده،كه روزه دارباآن،روزه راافطارمي كند. و به حقيقت روزه داران واقعي،چه اندك اندوگرسنگان بسيار!»

(الكافي: 4/87/3)

حال اگركسي در مقابل دشنام شنيدن، خويشتنِ خويش را حفظ كرد و كريمانه پاسخ داد و به احترام روزه داري سكوت كرد نشان مي دهد كه حقيقتاً روزه دار است.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آله : هيچ بنده اي نيست كه روزه باشد و دشنامش دهند و او بگويد:«سلام بر تو! من روزه دارم»،

مگر آنكه پروردگار متعال به فرشتگانش گويد:

«بنده ام ازبنده ي ديگرم به روزه پناه جست. پس، او را از آتش من پناه دهيد واوراوارد بهشت من كنيد» (ثواب الاعمال: 76/1)

و چنين نقل شده است: زني در روزگار پيامبر خدا صلي الله عليه و آله روزه دار بود و در عين حال دشنام مي داد. پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: «اين زن به خاطر بد زباني اش روزه دار نيست، زن شنيد و از روش زشت خود دست برداشت، همين كه به پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله گزارش دادند او ديگر دشنام نمي دهد، فرمود: «حالا شد».(فضائل الأوقات للبيهقي: 48/82)

د: پرهيز از دروغ

و از ديگر مبطلات روزه، دروغ گفتن است، به ويژه به خدا و اولياي دين عليهم السلام دروغ بستن و آن اينكه بگويي اين حديث را فلان معصوم فرموده است و حال آنكه چنين نباشد.

امام باقر عليه السلام فرمود: دروغ،روزه راباطل مي كند،همچنين نگاه به نامحرم پس از نگاه اوليه، و همه ي [گونه هاي] ستم: اندكش و بسيارش مبطل روزه خواهند بود.(بحارالأنوار: 97/352)

ه : پرهيز از ريا

آن كس كه براي جلب نظر مردم و جلوه كردن در بين مسلمانان روزه مي گيرد، بداند كه فقط سختي و مشقّت نخوردن و ننوشيدن را چشيده و هيچ حظّ ديگري نمي برد. و از نگاه امام صادق عليه السلام هر عبادت ريايي شرك است.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هركس رياكارانه روزه بگيرد، شرك ورزيده است.(مجمع البيان: 6/771)

و : پرهيز از هر چه خدا خوش نمي دارد

همانطوركه اشاره شد روزه داري شرايط گوناگوني دارد، امام صادق عليه السلام ضمن حديث جامعي به اهمّ نكاتي اشاره كرده اند كه براي شخص روزه دار بسيار قابل توجّه است. آن حضرت فرمود:

روزه داري، تنها پرهيز از خوردن و آشاميدن نيست. روزه، شرطي دارد كه نيازمند مواظبت است تا كامل شود، و آن، سكوت دروني است. آيا نشنيده اي كه مريم، دخترعمران، گفت: ( من براي خدا روزه اي نذر كرده ام. پس، امروز با هيچ انساني سخن نمي گويم)، يعني سكوت [مي كنم]. پس چون روزه گرفتيد، زبان هايتان را از دروغ نگه داريد، چشم هايتان را از حرام فرو بنديد، نزاع نكنيد، حسد نورزيد،غيبت نكنيد،ستيزه جويي نكنيد، دروغ نگوييد، آميزش نكنيد،باهم مخالفت نكنيد،به هم خشم نگيريد، يكديگر را ناسزا نگوييد و دشنام ندهيد، درعبادت سستي نكنيد، جدال نكنيد، به تفرقه نگراييد، ستم نكنيد، با هم با سفاهت (با دل تنگي) رفتارنكنيد،همديگررانيازاريد،از ياد خداوند و نماز غافل نشويد، پيوسته سكوت و بردباري و شكيبايي و راستگويي پيشه كنيد، از اهل شَرّ دوري نماييد، و از سخن ناروا، دروغ، افترا، دشمني، بدگماني، غيبت و سخن چيني بپرهيزيد.

ازآنان باشيدكه توجّه جدّي به امرآخرت دارند.چشم به راه روزهاي آينده ي خود باشيد.منتظرآنچه خداوندبه شماوعده داده است، باشيد. براي ديدارباخداتوشه ي راه برداريد.آرامش و وقار و خشوع و خضوع داشته باشيد.حالت فروتنيِ بنده ي بيمناك از مولايش را داشته باشيد،كه هم حيران است وبيمناك وهم اميدوار،هم مشتاق است و هم بي قرار،خواهان حقّ است و در عين حال از حقّ ترسان است.دل هاراازعيب ها پاك،درون خويش را از آلودگي پيراسته، و بدن راازآلودگي،تميزنماييد.

چنان باش كه با توجّه به خدا از غيرخدا بيزاري بجويي و در روزه داري ات، با سكوت همه جانبه از آنچه خداوند، تو را در نهان و آشكار از آن نهي كرده، دوستي ات را به خدا نشان دهي و در نهان و آشكارت حقيقتاً خشيت او را به دل داشته باشي و نفْسِ خود را در روزهاي روزه داري ات به خدا بخشيده باشي و دلت را براي او خالي ساخته و جان خويش را در آنچه فرمانت داده و به آن فرا خوانده به او بخشيده باشي.

پس هرگاه همه ي اينها را انجام دادي، تو روزه دار واقعي براي خدايي و آنچه فرموده، ادا كرده اي؛ و از آنچه برايت بيان كردم، هر چه بكاهي، به همان مقدار، از [فضيلت] روزه ات كاسته شده است.(بحارالأنوار، 96/292 ذيل ح 16)

اي عزيز روزه دار! به اين عبارت پاياني حديث امام صادق عليه السلام بيش از پيش بايد توجّه داشت كه فرمودند: از آنچه گفتم هر مقداركه كوتاهي كني وبه آن عمل ننمايي به همان مقداراز اجر و فضيلت و ارزش روزه ي خود كاسته اي. راستي اگرچشم دل گشوده باشد اين نقصان به هر ميزان كه باشد، خسارت بزرگي براي انسان خواهد بود كه جبران آن به اين سادگي ميسّر نيست.

خدايا! مي دانيم كه اين ماه يك فرصت طلايي و استثنايي براي خوديابي، خودسازي و تقرّب الي الله است. خدايا! به حرمت شهيد عاليقدر اين ماه امام اميرالمؤمنين علي عليه السلام مارا بر انجام آنچه كه موجب خشنودي توست ياري فرما و از آنچه كه مارا از درك بركات اين ماه محروم مي دارد دورگردان.

خدايا! اين معرفت را به ما عطا فرما كه همواره به ياد امام زمان خود (عجّل الله تعالي فرجه الشّريف) بوده و براي سلامتي و فرج حضرتش دعا كنيم و افزوني توفيقات ياوران راستين آن امام همام را خواهان باشيم و همچنين از خدا بخواهيم كه ما را از جمله ي انصار ثابت قدم و مددكارآن حضرت مقرّر فرمايد.

                                    آمين يا ربّ العالمين

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: